26.4.10

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΙΕΡΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΘΩ Εις την Ημερίδα με θέμα «Το ζήτημα της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου Αγίου Όρους»

Θεσσαλονίκη 16.4.2010

Η Ιερά Κοινότης Αγίου Όρους Άθω, χαιρετίζοντας την παρούσαν Ημερίδα έχει την ευκαιρίαν να εκφράση την ευαρέσκειαν της δια μίαν εισέτι πρωτοβουλίαν της Αγιορειτικής Εστίας, που αυτήν την φοράν υλοποιείται εν συνεργασία με το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και να ευχαριστήση και τους δύο.

Δεν πρόκειται διά ημερίδα απλώς μιας των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους, αλλά δι’ εκδήλωσιν της Ιεράς Κοινότητος, καθότι αφορά θέμα κυρίως ιδικόν της.

Επί περισσότερον από τριάκοντα πέντε έτη η ονομασία «Ιερά Μονή Εσφιγμένου» δυστυχώς συνδέθηκε, πολλάκις δε και ταυτίσθηκε, όχι τόσον με το ιστορικόν και περίλαμπρον φερώνυμον μοναστικόν Καθίδρυμα, όσον με το ταλανίζον τούτο γνωστόν οδυνηρόν ζήτημα. Ένα ζήτημα που απετέλεσεν το μεγαλύτερον ίσως τραύμα εις τον κορμόν του Αγίου Όρους διαχρονικώς.

16.4.10

Oμιλία Διογένη Καραγιαννακίδη στην εκδήλωση για την Μονή Εσφιγμένου - Θεσσαλονίκη 2010

Διογένης Καραγιαννακίδης
Ομιλία για την ημερίδα, Θεσσαλονίκη, 16.4.2010

Ο Νίκος Αναγνωστόπουλος κατάφερε να δει με τον φακό του και να δείξει τη σημασία του φαινομένου Εσφιγμένου για το Άγιον Όρος. Τούτο έγινε θα έλεγα αυτομάτως, με την απέριττη καταγραφή της κεντρικής ιδέας που συνέχει την μοναστική πολιτεία. Και φυσικά αναφέρομαι στην «ενότητα», ή, αλλοιώς, στην «ποικιλία εν τη ενότητι» που τόσο αδρά εκπήγασε από τον λόγο των αγιορειτών πατέρων που μίλησαν στην ταινία.

Για όποιον έχει σκύψει πάνω από αυτήν την περίεργη ιστορία στις δεκαετίες που διαρκεί, από όποια σκοπιά και αν την προσήγγισε, τού ήταν φανερό ότι επρόκειτο πράγματι για ένα ζήτημα ενότητος. Προσωπικά, όταν πριν από οκτώ χρόνια μαζί με τους καθηγητές Τρωιάνο και Παπαστάθη επιχειρούσαμε τον χαρακτηρισμό του φαινομένου Εσφιγμένου εξ επόψεως νομικής, θυμάμαι, είχα απασχοληθεί αρκετά με την διατύπωση της ανάλογης νομικής αρχής της «ενότητος» στο πλαίσιο της αγιορειτικής αυτοδιοίκησης.

Θα ήθελα λοιπόν ξεκινώντας να σας δώσω το περίγραμμα αυτής της αρχής, γιατί το φαινόμενο Εσφιγμένου δείχνει ότι τα αυτονόητα δεν είναι για όλους τα ίδια. Θα προσπαθήσω να κρατήσω όσο είναι δυνατό τή ρότα που χάραξε η ταινία και να αποφύγω μία στεγνή νομική δογματική ανάλυση. Εχω και μιά ικανή δικαιολογία γι’ αυτό, ότι δεν απευθύνομαι σε ειδικό νομικό κοινό. Από την άλλη μεριά όμως τάσσομαι ευθέως με τη γνώμη, ότι δουλειά του νομικού είναι όχι να κάνει πολιτική, αλλά να λέει τα πράγματα με τό όνομά τους. Κάποτε πρέπει να γίνεται κι αυτό.

Oμιλία του Καθ. Πέτρου Βασιλειάδη στην εκδήλωση για την Μονή Εσφιγμένου - Θεσσαλονίκη 2010

Oμιλία του Καθ. Πέτρου Βασιλειάδη, εκπροσώπου του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ
στην εκδήλωση για την Μονή Εσφιγμένου, Θεσσαλονίκη, 16 Απριλίου 2010

Πανοσιολογιώτατε άγιε Αρχιγραμματεύ της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου κ. Ελπιδοφόρε, εψηφισμένε καθηγητά της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, εκπρόσωπε της ΑΘΠ του Οικουμενικού μας Πατριάρχου, κ.κ. Βαρθολομαίου, Παναγιώτατε Μητροπολίτα Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμε, ποιμενάρχα της θεοσώστου ταύτης επαρχίας, Πανοσιολογιώτατε άγιε καθηγούμενε της Ι. Μ. Αγίου Παύλου π. Νικόδημε, εκπρόσωπε της Ιεράς Κοινότητος του Αγιωνύμου Όρους Άθω, Πανοσιολογιώτατε άγιε καθηγούμενε της Ι. Μ. Εσφηγμένου π. Χρυσόστομε, Αξιότιμε κ. υπουργέ, κ. Μπόλαρη, στρατηγέ μου, κύριοι εκπρόσωποι του Νομάρχου, του Δημάρχου Θεσσαλονίκης, κύριοι συνάδελφοι και λοιποί επώνυμοι άρχοντες της πόλης μας, αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες, κυρίες και κύριοι,

Χριστός Ανέστη!

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να μεταφέρω στην σεβαστή αγιορείτικη αντιπροσωπία και στους εκλεκτούς παρισταμένους στην αποψινή ημερίδα, τις πασχάλιες ευχές του προέδρου του τμήματος κ. Δ. Καϊμάκη, και του ΔΣ, αλλά και την ευαρέσκειά τους για την από κοινού με την Αγιορειτική Εστία και τους φίλους της κανονικής Μονής Εσφιγμένου διοργάνωση της παρούσης ημερίδας, που αποβλέπει στην ενημέρωση της κοινής γνώμης της πόλεώς μας για το ζήτημα της πολύπαθης και ιστορικής Ι. Μονής Εσφιγμένου, στην οποία ασκήτεψε ο συμπολιούχος της πόλης μας άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.

Το ζήτημα της Μονής Εσφιγμένου: Εκκλησιαστική-εκκλησιολογική προσέγγιση. Η θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Το ζήτημα της Μονής Εσφιγμένου
Εκκλησιαστική-εκκλησιολογική προσέγγιση Η θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Αρχιμ. Ελπιδοφόρου Λαμπρυνιάδου, Αρχιγραμματέως της Αγίας και Ιεράς Συνόδου
(Θεσσαλονίκη, 16 Απριλίου 2010)

Προσφωνήσεις

Χριστός Ανέστη !

Για τη Μονή Εσφιγμένου και το ζήτημα της κατοχής του κτιριακού της συγκροτήματος έχουν λεχθεί ήδη πολλά, διό και παρέλκει οιαδήτις προσέγγιση από μέρους μου, η οποία θα αποτελούσε επανάληψη των εμπεριστατωμένως παρουσιασθέντων από άλλους, αρμοδιότερους ομιλητές.

Ως εκ της ιδιότητός μου και της θέσεώς μου, επέλεξα να κάνω μία προσέγγιση του θέματος από εκκλησιαστικής-εκκλησιολογικής απόψεως, παρουσιάζοντας και ερμηνεύοντας ταυτόχρονα και τη θέση και τις ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου εν προκειμένω.

Στην προσέγγιση αυτή δεν θα αποφύγω την αναφορά στην ιστορική εξέλιξη της υποθέσεως, διότι θα προσπαθήσω να την παρουσιάσω από θεολογική και εκκλησιολογική έποψη. Χρήσιμη επίσης θα φανεί κατά την ταπεινή μου άποψη και μία επισκόπηση των Ιερών Κανόνων, οι οποίοι αναφέρονται στις σχέσεις των Ιερών Μονών με τους οικείους επισκόπους, σχέσεις, οι οποίες στη διάρκεια της πολυκυμάντου εκκλησιαστικής ιστορίας είχαν διάφορες διακυμάνσεις.

Η Μονή Εσφιγμένου - Ομιλία του Φαίδωνα Χατζηαντωνίου

Η Μονή Εσφιγμένου
του Φαίδωνα Χατζηαντωνίου
Αρχιτέκτονα-Αναστηλωτή

Ομιλία στην ημερίδα για την Μονή Εσφιγμένου, Θεσσαλονίκη, 16 Απριλίου 2010

Ιστορικά

Πρώτο παραθαλάσσιο μοναστήρι που συναντούμε από την Ιερισσό παραπλέοντας την ανατολική ακτή της χερσονήσου, η Μονή Εσφιγμένου, δέκατη όγδοη στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους, είναι χτισμένη στην αμμουδιά που έχει δημιουργηθεί από τα φερτά υλικά στις εκβολές ενός ξεροπόταμου ο οποίος κατεβαίνει από τα ήπια κατάφυτα υψώματα που απλώνονται προς τα νότια.

Η τοπική παράδοση θέλει την Μονή Εσφιγμένου ιδρυμένη από την αυτοκράτειρα Πουλχερία (450-453). Βασιζόμενος στο γεγονός ότι μέσα στα ερείπια του παλαιού καθολικού βρέθηκαν κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού παρόμοια με εκείνα της Αγίας Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη, ο Γεράσιμος Σμυρνάκης, ο οποίος διετέλεσε και ηγούμενος της Μονής, δέχεται την παράδοση (Σμυρνάκης, Το Άγιον Όρος, σ. 20), αναφέροντας μάλιστα το 445 ως χρονολογία ίδρυσης. Δεν υπάρχει επιστημονική βάση στην υπόθεση αυτή, ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις η έρευνα έρχεται να επαληθεύσει τις τοπικές παραδόσεις που ανάγουν την ίδρυση των μοναστηριών αυτών (Βατοπέδι, Ιβήρων, Παντοκράτορος) σε εποχές παλαιότερες από τις μέχρι σήμερα επιστημονικά αποδεκτές.