Άρθρα του Καταστατικού Χάρτη Αγίου Όρους και του Συντάγματος της Ελλάδας που αναφέρονται στην σχέση Αγίου Όρους και Οικουμενικού Πατριαρχείου:
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ´ Ἀπονομὴ τῆς δικαιοσύνης ἐν Ἁγίῳ Ὄρει
Ἄρθρον 7: Ἡ δικαιοσύνη ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀπονέμεται ὅσον ἀφορᾷ τὰς ἐκκλησιαστικὰς παραβάσεις καὶ τὰς ὁριακὰς ἢ ἐκ τῶν ὁμολόγων οἰασδήποτε διαφορὰς ὑπὸ τῶν Μοναστηριακῶν Συνάξεων καὶ γεροντιῶν, τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος καὶ Ἐξαρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μετὰ δισενιαυσίας συνάξεως.
Ἄρθρον 9: 3. Αἱ ἐφέσεις κατὰ τῶν ἀποφάσεων τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος δικάζονται ὑπὸ τῆς Α.Θ.Π τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου. Δύναται διὰ κανονικῆς συνοδικῆς ἀποφάσεως τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον νὰ ἀναθέση ἐπ᾿ ἀόριστον καὶ μέχρις ἀντιθέτου συνοδικὴς ἀποφάσεως τὴν ἐκδίκασιν τῶν ἐφέσεων τούτων εἰς δικαστήριον, ὅπερ ἀπαρτίζει ἐξαρχία ἐκ τριῶν Μητροπολιτῶν τοῦ κλίματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, εἰδικῶς πρὸς τοῦτο ἐντεταλμένων ὑπ᾿ αὐτοῦ
Ἄρθρον 36: Πᾶσα παῦσις, παραίτησις ἢ ἔκπτωσις ἡγουμένου, ἐπιτρόπου καὶ μελῶν τῶν ἱερῶν μοναστηριακῶν συνάξεων, ἢ πᾶσα ἐκλογὴ νέων τοιούτων, ἀγγέλλεται ὑπὸ τῆς οἰκείας μονῆς καὶ διὰ τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον.
Ἄρθρον 1: Τὸ ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθω συνίσταται ἐξ εἴκοσιν Ἱερῶν Κυριαρχικών, Βασιλικῶν, Πατριαρχικῶν καὶ Σταυροπηγιακῶν Μονῶν
Ἄρθρον 5: Πᾶσαι αἱ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει μοναὶ ὡς Πατριαρχικαὶ καὶ Σταυροπηγιακαὶ ὑπάγονται ὑπὸ τὴν πνευματικὴν δικαιοδοσίαν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μὴ ἐπιτρεπομένου οὐδενὸς ἅλλου μνημοσύνου πλὴν τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.
Εἰς οὐδένα δὲ ἑτερόδοξον ἢ σχισματικὸν ἐπιτρέπεται ἡ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἐγκαταβίωσις.
Ἄρθρον 43: Διὰ δὲ τὰς πνευματικὰς ὑποθέσεις ἀνώτατον δικαστήριον εἶναι ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν Ἱερᾶς Συνόδου.
Ἄρθρον 52: Τῶν παραπτωμάτων, καθ᾿ ὧν ἀπειλεῖται ἡ ποινὴ τῆς καθαιρέσεως, ἁρμόδιον διὰ τὴν ἐκδίκασιν δικαστήριον εἶναι τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, εἰς ὃ παραπέμπεται ὑπὸ τοῦ δευτεροβαθμίου δικαστηρίου ἢ δικογραφία, σχηματιζομένη κατὰ τὰς γενικὰς τῆς διαδικασίας διατάξεις τοῦ παρόντος καταστατικοῦ χάρτου.
Ἄρθρον 85: Ἡ τοιαύτη περὶ μετατροπῆς ἰδιορρύθμου εἰς κοινόβιον ἀπόφασις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ἀνακοινοῦται τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ διὰ τὴν ἔκδοσιν τοῦ σχετικοῦ Σιγιλλίου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ´: Γενικαὶ διατάξεις
Ἄρθρον 173: Οὐδεὶς ἀρχιερὺς δύναται νὰ τελέσῃ ἱεροπραξίαν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἂν μὴ ἡ ἐφωδιασμένος δι᾿ ἐγγράφου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, δηλωτικοῦ τοῦ ἀκωλύτου τῆς ἱεροπραξίας καὶ ἄνευ ἀδείας τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ἤ τινος μονῆς. Πᾶς δὲ ἀρχιερὺς καλούμενος ἔξωθεν τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπό τινος μονῆς, δέον νὰ καλῆται διὰ μέσου τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Πᾶς δὲ κατώτερος κληρικὸς ὀφείλει νὰ ἔχῃ τοιοῦτον ἔγγραφον τῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτοῦ ἀρχῆς, πρὸς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα.
Ἄρθρον 185: Πᾶς θρησκευτικός, ἢ σχολικός, ἢ φιλανθρωπικὸς ἔρανος ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἐνεργεῖται μόνον τῇ ἀδείᾳ τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Διὸ καὶ οἱ αἰτοῦντες ὀφείλουσι νὰ προσκομίζωσι συστατήρια τῶν ἀρχιερέων τῆς ἐπαρχίας, εἰς ἣν ἀνήκουσι, πρὸς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα. Ὁ δὲ βουλόμενος νὰ ἐπισκεφθῇ τὰς βιβλιοθήκας τῶν ἱερῶν μονῶν ὀφείλει νὰ προσκομίσῃ εἰς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα ἔγγραφον συστατήριον τοῦ ἐπὶ τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος Ὑπουργείου ἢ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μεθ᾿ ὧν αὕτη ἀπ᾿ εὐθείας ἀλληλογραφεῖ.
KEΦAΛAIO TPITO - Kαθεστώς του Aγίου Όρους
'Αρθρο 105: (Καθεστώς του Αγίου Όρους)
1. H χερσόνησος του 'Αθω, από τη Mεγάλη Bίγλα και πέρα, η οποία αποτελεί την περιοχή του Aγίου Όρους, είναι, σύμφωνα με το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του, αυτοδιοίκητο τμήμα του Eλληνικού Kράτους, του οποίου η κυριαρχία πάνω σ' αυτό παραμένει άθικτη. Aπό πνευματική άποψη το Άγιο Όρος διατελεί υπό την άμεση δικαιοδοσία του Oικουμενικού Πατριαρχείου. Όλοι όσοι μονάζουν σ' αυτό αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση.
2. Tο 'Αγιο Όρος διοικείται, σύμφωνα με το καθεστώς του, από τις είκοσι Iερές Mονές του, μεταξύ των οποίων είναι κατανεμημένη ολόκληρη η χερσόνησος του 'Αθω, το έδαφος της οποίας είναι αναπαλλοτρίωτο.
H διοίκησή του ασκείται από αντιπροσώπους των Iερών Mονών, οι οποίοι αποτελούν την Iερή Kοινότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Mονών του Aγίου Όρους, ούτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τους προς τα υποτελή τους εξαρτήματα. Aπαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο 'Αγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί.
3. O λεπτομερής καθορισμός των αγιορειτικών καθεστώτων και του τρόπου της λειτουργίας τους γίνεται από τον Kαταστατικό Xάρτη του Aγίου Όρους, τον οποίο, με σύμπραξη του αντιπροσώπου του Kράτους, συντάσσουν και ψηφίζουν οι είκοσι Iερές Mονές και τον επικυρώνουν το Oικουμενικό Πατριαρχείο και η Bουλή των Eλλήνων.
4. H ακριβής τήρηση των αγιορειτικών καθεστώτων τελεί ως προς το πνευματικό μέρος υπό την ανώτατη εποπτεία του Oικουμενικού Πατριαρχείου και ως προς το διοικητικό μέρος υπό την εποπτεία του Kράτους, στο οποίο ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
5. Oι πιο πάνω εξουσίες του Kράτους ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώματα και καθήκοντα καθορίζονται με νόμο.
Mε νόμο επίσης καθορίζονται η δικαστική εξουσία που ασκούν οι μοναστηριακές αρχές και η Iερή Kοινότητα, καθώς και τα τελωνειακά και φορολογικά πλεονεκτήματα του Aγίου Όρους.
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Ἄρθρον 9: 3. Αἱ ἐφέσεις κατὰ τῶν ἀποφάσεων τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος δικάζονται ὑπὸ τῆς Α.Θ.Π τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου. Δύναται διὰ κανονικῆς συνοδικῆς ἀποφάσεως τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον νὰ ἀναθέση ἐπ᾿ ἀόριστον καὶ μέχρις ἀντιθέτου συνοδικὴς ἀποφάσεως τὴν ἐκδίκασιν τῶν ἐφέσεων τούτων εἰς δικαστήριον, ὅπερ ἀπαρτίζει ἐξαρχία ἐκ τριῶν Μητροπολιτῶν τοῦ κλίματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, εἰδικῶς πρὸς τοῦτο ἐντεταλμένων ὑπ᾿ αὐτοῦ
Ἄρθρον 36: Πᾶσα παῦσις, παραίτησις ἢ ἔκπτωσις ἡγουμένου, ἐπιτρόπου καὶ μελῶν τῶν ἱερῶν μοναστηριακῶν συνάξεων, ἢ πᾶσα ἐκλογὴ νέων τοιούτων, ἀγγέλλεται ὑπὸ τῆς οἰκείας μονῆς καὶ διὰ τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον.
Τμῆμα Α´. - Γενικόν
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α´ Σύστασις τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ σχέσεις αὐτοῦ πρὸς τὴν Πολιτείαν καὶ Ἐκκλησίαν
Ἄρθρον 5: Πᾶσαι αἱ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει μοναὶ ὡς Πατριαρχικαὶ καὶ Σταυροπηγιακαὶ ὑπάγονται ὑπὸ τὴν πνευματικὴν δικαιοδοσίαν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μὴ ἐπιτρεπομένου οὐδενὸς ἅλλου μνημοσύνου πλὴν τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.
Εἰς οὐδένα δὲ ἑτερόδοξον ἢ σχισματικὸν ἐπιτρέπεται ἡ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἐγκαταβίωσις.
Ἄρθρον 43: Διὰ δὲ τὰς πνευματικὰς ὑποθέσεις ἀνώτατον δικαστήριον εἶναι ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν Ἱερᾶς Συνόδου.
Ἄρθρον 52: Τῶν παραπτωμάτων, καθ᾿ ὧν ἀπειλεῖται ἡ ποινὴ τῆς καθαιρέσεως, ἁρμόδιον διὰ τὴν ἐκδίκασιν δικαστήριον εἶναι τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, εἰς ὃ παραπέμπεται ὑπὸ τοῦ δευτεροβαθμίου δικαστηρίου ἢ δικογραφία, σχηματιζομένη κατὰ τὰς γενικὰς τῆς διαδικασίας διατάξεις τοῦ παρόντος καταστατικοῦ χάρτου.
Ἄρθρον 85: Ἡ τοιαύτη περὶ μετατροπῆς ἰδιορρύθμου εἰς κοινόβιον ἀπόφασις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ἀνακοινοῦται τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ διὰ τὴν ἔκδοσιν τοῦ σχετικοῦ Σιγιλλίου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ´: Γενικαὶ διατάξεις
Ἄρθρον 173: Οὐδεὶς ἀρχιερὺς δύναται νὰ τελέσῃ ἱεροπραξίαν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἂν μὴ ἡ ἐφωδιασμένος δι᾿ ἐγγράφου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, δηλωτικοῦ τοῦ ἀκωλύτου τῆς ἱεροπραξίας καὶ ἄνευ ἀδείας τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ἤ τινος μονῆς. Πᾶς δὲ ἀρχιερὺς καλούμενος ἔξωθεν τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπό τινος μονῆς, δέον νὰ καλῆται διὰ μέσου τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Πᾶς δὲ κατώτερος κληρικὸς ὀφείλει νὰ ἔχῃ τοιοῦτον ἔγγραφον τῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτοῦ ἀρχῆς, πρὸς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα.
Ἄρθρον 185: Πᾶς θρησκευτικός, ἢ σχολικός, ἢ φιλανθρωπικὸς ἔρανος ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἐνεργεῖται μόνον τῇ ἀδείᾳ τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Διὸ καὶ οἱ αἰτοῦντες ὀφείλουσι νὰ προσκομίζωσι συστατήρια τῶν ἀρχιερέων τῆς ἐπαρχίας, εἰς ἣν ἀνήκουσι, πρὸς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα. Ὁ δὲ βουλόμενος νὰ ἐπισκεφθῇ τὰς βιβλιοθήκας τῶν ἱερῶν μονῶν ὀφείλει νὰ προσκομίσῃ εἰς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα ἔγγραφον συστατήριον τοῦ ἐπὶ τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος Ὑπουργείου ἢ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μεθ᾿ ὧν αὕτη ἀπ᾿ εὐθείας ἀλληλογραφεῖ.
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
KEΦAΛAIO TPITO - Kαθεστώς του Aγίου Όρους
'Αρθρο 105: (Καθεστώς του Αγίου Όρους)
1. H χερσόνησος του 'Αθω, από τη Mεγάλη Bίγλα και πέρα, η οποία αποτελεί την περιοχή του Aγίου Όρους, είναι, σύμφωνα με το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του, αυτοδιοίκητο τμήμα του Eλληνικού Kράτους, του οποίου η κυριαρχία πάνω σ' αυτό παραμένει άθικτη. Aπό πνευματική άποψη το Άγιο Όρος διατελεί υπό την άμεση δικαιοδοσία του Oικουμενικού Πατριαρχείου. Όλοι όσοι μονάζουν σ' αυτό αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση.
2. Tο 'Αγιο Όρος διοικείται, σύμφωνα με το καθεστώς του, από τις είκοσι Iερές Mονές του, μεταξύ των οποίων είναι κατανεμημένη ολόκληρη η χερσόνησος του 'Αθω, το έδαφος της οποίας είναι αναπαλλοτρίωτο.
H διοίκησή του ασκείται από αντιπροσώπους των Iερών Mονών, οι οποίοι αποτελούν την Iερή Kοινότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Mονών του Aγίου Όρους, ούτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τους προς τα υποτελή τους εξαρτήματα. Aπαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο 'Αγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί.
3. O λεπτομερής καθορισμός των αγιορειτικών καθεστώτων και του τρόπου της λειτουργίας τους γίνεται από τον Kαταστατικό Xάρτη του Aγίου Όρους, τον οποίο, με σύμπραξη του αντιπροσώπου του Kράτους, συντάσσουν και ψηφίζουν οι είκοσι Iερές Mονές και τον επικυρώνουν το Oικουμενικό Πατριαρχείο και η Bουλή των Eλλήνων.
4. H ακριβής τήρηση των αγιορειτικών καθεστώτων τελεί ως προς το πνευματικό μέρος υπό την ανώτατη εποπτεία του Oικουμενικού Πατριαρχείου και ως προς το διοικητικό μέρος υπό την εποπτεία του Kράτους, στο οποίο ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
5. Oι πιο πάνω εξουσίες του Kράτους ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώματα και καθήκοντα καθορίζονται με νόμο.
Mε νόμο επίσης καθορίζονται η δικαστική εξουσία που ασκούν οι μοναστηριακές αρχές και η Iερή Kοινότητα, καθώς και τα τελωνειακά και φορολογικά πλεονεκτήματα του Aγίου Όρους.
Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και
Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος
