Εξαρτήματα Μονής Εσφιγμένου


Η μονή Εσφιγμένου διαθέτει δύο κελλιά και αρκετά καθίσματα.
Το ένα από τα κελλιά της είναι το αντιπροσωπείο της Μονής.

ΤΟ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ

φωτογραφία αρχών 20ου αι.

ΚΕΛΛΙΑ

«To άλλο είναι το Κελλί των Αγίων Αναργύρων το καλούμενο Πρωτατινό, που βρίσκεται περίπου μία ώρα βορείως των Καρυών και το αγόρασε το 1890 ο Ρώσσος μοναχός Νεόφυτος Μπουραζέρης, προκειμένου να το μεταβάλει σε Σκήτη, αλλά δεν τα κατάφερε.» (Σμυρνάκης)

ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ

Σε ύψος 56 μέτρων από την θάλασσα βρίσκεται το σπήλαιο του οσίου Αντωνίου του Ρώσσου, του επιλεγομένου Κιεβοσπηλαιώτου (Κιεβοπετσέρσκι), που γεννήθηκε το 983 στη επαρχία Λιούμπιτσα όχι μακριά από το Τσερνιγώφ και κοιμήθηκε εν Κυρίω την 7η Μαΐου του 1073 σε ηλικία εννενήντα ετών στο Κίεβο, στην περίφημη Λαύρα του, την επιλεγομένη των Σπηλαίων, στην οποία εγκαταβιούσαν άνω των 600 Μοναχών. Το κατά κόσμον όνομα του οσίου ήταν Αντίπας. Έλαβε το μοναχικό σχήμα από τον τότε Ηγούμενο της Μονής Εσφιγμένου Θεόκτιστο, ο οποίος αποδεικνύεται ότι ζούσε το 1035, όταν ο όσιος ήταν 52 ετών. Η ιστορία αυτή αποδεικνύεται από πολλά άλλα τεκμήρια, αλλά και από το συνομολογηθέν πωλητήριο έγγραφο της Μονής Εσφιγμένου κατά το έτος 1035 με την Μονή των Πλακίων, με το οποίο αποδεικνύεται ότι ζούσε ο Θεόκτιστος. Εδώ λοιπόν ασκήθηκε ο όσιος Αντώνιος και μετά από αποκάλυψη που δέχθηκε ο Ηγούμενός του Θεόκτιστος στάλθηκε στην Ρωσσία όταν ήταν ηγεμόνας ο Μεγάλος Δούκας Ιζιασλάβ ή Γιαροσλαύ Γιαροσλάβιτς (1016- 1054). Στο Κίεβο συνέστησε αδελφότητα μοναχών κατά την Αθωνική κοινοβιακή πολιτεία και ζωή και κατέστησε πρώτον ηγούμενό της τον Βαρλαάμ και έπειτα τον Θεοδόσιο. Η Λαύρα αυτή του Κιέβου χρησίμευσε ως φυτώριο της ηθικής αναπλάσεως ολόκληρης της Ρωσσίας.

Το 1845 άρχισε να οικοδομείται από τη Μονή του Εσφιγμένου Ναός περικαλλής και λιθόκτιστος εις μνήμην του ειρημένου αγίου, επειδή είχε καταστραφεί ο παλαιός μικρός, όπως αποδεικνύει κάτω από τον καινούργιο Ναό τοίχος με τρείς κόγχες του θυσιαστηρίου, του οποίου το πλάτος ήταν πέντε βημάτων. Ο νέος Ναός εγκαινιάστηκε την 10η Ιουλίου 1850, κατα την οποία γεραίρεται και η ετήσια μνήμη του αγίου, από τον Επίσκοπο Ιονοπόλεως Άνθιμο τον Εσφιγμενίτη. Κάτω από τον Ναό ανατολικά υπάρχουν δύο σπήλαια· στο ένα που είναι κάτω από το προαύλιο του Ναού και είναι φραγμένο με λιθόκτιστο τοίχο και παράθυρο, ασκούνταν ο όσιος Αντώνιος. Εκεί υπάρχει εικόνα του μπρούτζινη, για να μη φθείρεται από την υγρασία, που την έστειλε κάποιος Ιερομόναχος Ιερόθεος προς μνημόσυνό του, την 30η Σεπτεμβρίου 1858, από τη Λαύρα του Κιέβου στην οποία μόναζε. Στο άλλο σπήλαιο, κάτω από το ιερό Βήμα του Ναού, αγωνιζόταν παλαιότερα κάποιος ενάρετος Μοναχός Ματθαίος από το νησί Θήρα (Σαντορίνη), που κοιμόταν σε ψαθί μπροστά σε μεγάλο ξύλινο Σταυρό και γονατιστός έκλαιγε για τις αμαρτίες του συνεχώς και προσευχόταν για όλη την ανθρωπότητα. Ο μοναχός αυτός επί πολλά έτη έζησε στο Άκκερμαν (Λευκή πόλη, της Βεσσαραβίας) και ασκούσε εμπόριο με δύο άλλους αδελφούς του· εγκαταβίωσε στη Μονή του Εσφιγμένου κατά τα μέσα του 19ου αιώνα σε ηλικία πενήντα ετών· κατά τα τελευταία έτη του με άδεια του Καθηγουμένου της Μονής Αρχιμανδρίτη Λουκά κοιμόταν σε σκαμνί αγωνιζόμενος τον καλόν αγώνα. Όποτε του επέτρεπε το καταπονημένο - από την άσκηση και την χρόνια βρογχίτιδα που το είχε καταφάγει - σώμα του, κατέβαινε στη Μονή όπου συνεκκλησιαζόταν και συναγρυπνούσε με τους πατέρες της. Το μοναχό αυτόν τρεις ύψιστες αρετές τον διέκριναν, η άκρα ακτημοσύνη, η προς τον πλησίον αγάπη και η άνευ της ελαχίστης αντιρρήσεως υπακοή προς τους Προϊσταμένους του. Εκοιμήθη εν ειρήνη την 18η Οκτωβρίου 1897. Σ' αυτόν οφείλεται η τοποθέτηση στασιδίων και πολυελαίου στον προαναφερόμενο Ναό, καθώς και πολλές επιδιορθώσεις στα γύρω οικήματα.

Το εικονοστάσιο του Ναού του Αγίου Αντωνίου είναι ρωσσικής κατασκευής, επίχρυσο και φέρει στην κορυφή του και κάτω από τον Σταυρό, πίσω από την εικόνα του Μυστικού Δείπνου, επιγραφή στην ρωσσική γλώσσα, που αναγράφει ότι δωρήθηκε από τον Αρχιμανδρίτη Ιουβενάλιο, οικονόμο του Μητροπολίτη Πετρουπόλεως το 1849, τον μήνα Απρίλιο. Σε αυτό υπάρχει επίσης η εικόνα του Χριστού και πάνω η Ανάσταση σε μικρή εικόνα, η της Θεομήτορος και πάνω η Κοίμηση του αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι και ο Ευαγγελισμός, η των οσίων Αντωνίου και Θεοδοσίου και η του αγίου Νικολάου και πάνω από αυτές η Ανάληψη του Σωτήρος. Όλες οι εικόνες είναι ρωσσικής προέλευσης. Υπάρχει και άλλη εικόνα κρεμασμένη στο βόρειο τοίχο του Ναού, η Πάντων των Κιεβοσπηλαιωτών αγίων, δώρο του Μητροπολίτη Φιλάρετου του Κιέβου και η εικόνα των οσίων Μητροφάνους και Θεοδοσίου των Κιεβοσπηλαιωτών, που κρατούν την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δώρο της φιλομονάχου Κυρίας της αυλής Τατιάνας Μπορίσοβνας Ποτέμνικας. Το 1858 ζούσαν εδώ δύο Μοναχοί: ο ένας ήταν ο Ιουβενάλιος που αναφέραμε, ο οποίος απεβίωσε στη Ρωσσία και έτσι παρέμεινε στην κατοχή της Μονής μέχρι σήμερα ο Ναός με τα γύρω ησυχαστήρια.

Στο προσκύνημα αυτό υπάρχουν για κατοίκηση κτισμένα κλιμακωτά, εξ αιτίας της ανωφερούς και βραχώδους τοποθεσίας, τέσσερα ευρύχωρα κελλία με δεξαμενή, μικρούς κήπους και λοιπά αναγκαία. Το 1845 επισκέφθηκε το προσκύνημα αυτό ο Μέγας Δούκας Κωνσταντίνος Νικολάεβιτς, ο οποίος παρώτρυνε τον Ηγούμενο να κτίσει το Ναό και πλήρωσε τα έξοδα για να ταξιδεύσει το 1847 στην Ρωσσία ο τότε Ηγούμενος Αγαθάγγελος για να συγκεντρώσει ελέη.

Επίσης ανατολικά της μονής Εσφιγμένου σε δασώδη λόφο, ύψους 65 περίπου μέτρων, βρίσκεται το Κάθισμα Ζωοδόχου Πηγής. Κτήτορές του είναι οι Εσφιγμενίτες Μοναχοί Ησύχιος και Ευθύμιος, οι οποίοι το αγόρασαν την 23η Μαΐου 1896. Πριν ήταν καλύβη, την οποία κατεδάφισαν και ανίδρυσαν το Κάθισμα μαζί με το μικρό Ναό την 8η Ιουνίου 1896, με δικά τους κόπο και έξοδα. Το άλλο Κάθισμα στην παλαιά παραθαλάσσια πύλη της Μονής, ανήκε το 1894 στον αδελφό της Μονής Γρηγόριο Ιερομόναχο από την Καλλίπολη και αργότερα πωλήθηκε στο  Διδάσκαλο της θεολογίας κυρ Ιάσωνα μοναχό από τη Μονή Βατοπεδίου αντί 250 οθωμανικών λιρών· αυτός όμως έφυγε για τη Σμύρνη με τον Ιεροδιάκονό του Σωσίπατρο τον Οκτώβριο του 1900 και το αφιέρωσε στη Μονή. Ο Ιάσωνας αυτός επισκεύασε το κάθισμα και κατασκεύασε υαλόφρακτο εξώστη και το χρωμάτισε. Κοντά του βρίσκεται το παλαιό λιμάνι (αρσανάς) της Μονής του 1760.

Άλλο κάθισμα είναι του Αγίου Τρύφωνα που βρίσκεται κοντά στα δυτικά σύνορα της Ιεράς Μονής.